MS DOS

MS-DOS əməliyyat sistemi

 İnformatikanın mhüm hissələrindən biri də əməliyyat sistemləridir. Əməliyyat sistemi dedikdə kompüter resurslarını idarə edən, tətbiqi proqramların işə salınmasını, onların xarici qurğular və digər proqramlarla qarşılıqlı əlaqəsini, həmçinin də, istifadəçi ilə kömpüter arasındakı dialoqu təmin edən proqram vasitələrinin məcmusudur. Bu sistemlər-informasiyanın emalının idarə olunmasını və aparat vasitələri ilə istifadəçinin qarşılıqlı əlaqəsini təmin edir. Əməliyyat sistemlərinin əsas funksiyalarından biri informasiyanın daxil və xaricetmə prosesinin avtomatlaşdırılması, istifadəçi tərəfindən yerinə yetirilən tətbiqi proqramın idarə edilməsidir.

 Ən mühüm əməliyyat sistemlərindən biri də MS-DOS-dur. Bu əməliyyat sistemi 1981-ci ildə ABŞ-da İBM PC kompüterilə ilə eyni avxtda meydana gəlmişdir. Sistemin yaradıcısı müasir dövrdə ən çox gəlir gətirən firma olan Microsoft firmasıdır.

 MS-DOS əməliyyat sistemi birməsələli (birtapşırıqlı) əməliyyat sistemidir. Bu əməliyyat sistemi sistem vasitələrinə çox asanlıqla uyğunlaşır. Bunun səbəbi onun giriş və çıxışın baza sisteminin genişləndirilmə üçün açıq sistem olmasıdır. Bu xüsusiyyət imkan verir ki, istifadəçi öz sistem proqramlarını yazıb əməliyyat sisteminin standart proqramları siyahıya əlavə etsin.

 MS-DOS əməliyyat sisteminin bir neçə xüsusiyyəti var:kompüterlə əlaqə istifadəçinin daxil etdiyi əmrlərin köməyi ilə yerinə yetirilməsi,asanlıqla digər kompüterlərə keçirilməsi və çox da böyük olmayan yaddaş (640 kb) tələb etməsi.

 MS-DOS əməliyyat sistemi prqoramlarının icrasının yerinə yetirilməsi, fərdi kompüter resurslarının idarə edilməsi, prosessorun və fərdi kompüterin xarici qurğularının iştirakı ilə informasiya emalının təşkili, xarici yaddaşda informasiyanın saxlanması və disklərə xidmət işinin yerinə yetirilməsi kimi funksiyaları yerinə yetirən kompleks proqramlara malikdir.

MS-DOS əməliyyat sistemi fayl sistemi, xarici qurğuların drayveri və əmrlər prosessoru kimi əsas hissələrdən ibarətdir. Fayl sistemi faylların özlərindən başqa, onların adlarının yaradılması qaydaları, onlara müraciət üsullarını, faylların disklərdə saxlanılmasını özündə birləşdirir. Xarici qurğuların drayveri fərdi kompüterin xarici qurğularının idarəolunmasını həyata keçirən xüsusi tip proqramlardır. Əmr dilinin prosessoru istifadəçi ilə fərdi kompüter arasında qarşılıqlı əlaqəni həyata keçirən, əməliyyat sisteminin COMMAND.COM adlanan faylıdır.

 MS-DOS əməliyyat sistemi aşağıdakı əsas komponentlərdən ibarətdir:

 1) giriş-çıxışının baza sistemi (BİOS)

 2) ilkin yükləmə modulu (boot record)

 3) BİOS-un genişləndirilməsi modulu (...BİO.COM)

 4) kəsilmələrin işlənməsi modulu (...DOS.COM)

 5) əmr dilinin prosessoru (COMMAND.COM)

 6) utilitlər (print.com, format.com və s.)

 Bu komponentlərə MS-DOS-un modulları da deyilir.

 Əsas komponentlərdən sayılan BİOS aparat proqram təşkilinə malikdir. O, daimi yaddaş qurğusunda yerləşir, sistem blokun üzərinə qoyulur. Yerdə qalan digər modullar isə diskdə ola bilərlər. Boot-record həmişə ixtiyari diskin 0 nömrəli sektorunun 0 saylı cığırında yerləşdirlir.

 ...BİO.COM və ...DOS.COM modulları da disk yaddaşının müəyyən sahəsində yerləşdirilir. Disk formatlaşdırılarkən bu sahə əməliyyat sisteminin modullarını yazmaq üçün ehtiyata alır. Sonradan bu sahəyə istifadəçi proqramları və utilitləri yazıla bilmirlər. Bu xüsusiyyəti isə əməliyyat sistemini təsadüfi korlanmalardan xilas edir. COMMAND.COM adi fayl kimi diskə yazılır.Əmə... liyyat sisteminin bütün modulları əsasən sistem diskində saxlanılırlar. Onlardan fərqli olaraq, utilitlər isə ixtiyari diskdə saxlanıla bilərlər.

MS DOS əməliyyat sistemi və onun əsas modulları

 MS-DOS (Microsoft Disk Operating System — Microsoftdan disklər üçün yaradılmış bir əməliyyat sistemi). MS_DOS - DOS ailəsinə aid olan ən məşhur əməliyyat sistemidir, əvvəllər İBM PC - komputerlərində istifadə edilirdi. Zamanla dəyişdirilərək HYPERLINK "http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Windows_9x&action=edit&redlin k=1" o "Windows 9x (səhifə mövcud deyil)" Windows 9x və HYPERLINK "http://az.wikipedia.org/wiki/Windows_NT" o "Windows NT" Windows NT -yə uyğunlaşdırılır.

 MS_DOS 1981-ci ildə yaradılmışdır. Öz inkişafı mərhələsində onun 8 əsas versiyası buraxılmışdır (1.0, 2.0 və s.)və 20 ədəd başqa versiyası (3.1, 3.2 və s.). 2000-ci ildə kompaniya onun istehsalını dayandırdı.

 DOS ailəsinin əməliyyat sistemləri birməsələlidir və aşağıdakı xarakterik xüsusiyyətlərə malikdir:

 istifadəçi tərəfindən daxil edilən əmrlərin köməyilə intefeys həyata keçirilir;

 sistemin IBM tipli müxtəlif kompüterlərdə işləməsini tə'min etmək uçün struktur modulluğu;

 sistemin işləməsi üçün nisbətən kiçik ölçülü əməli yaddaş (640 kbayt).

 DOS ailəsindən olan əməliyyat sistemlərinin mühüm çatışmazlığı fərdi kompüter resurslarına və ƏS-nə icazəsiz müraciətdən mühafizə vasitələrinin olmamasıdır.

 Tarixi

 1980-ci ildə HYPERLINK "http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Seattle_Computer&action=edit& redlink=1" o "Seattle Computer (səhifə mövcud deyil)" Seattle Computer Productsdə işləyən Timon Paterson HYPERLINK "http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=QDOS&action=edit&redlink=1" o "QDOS (səhifə mövcud deyil)" QDOSu (Quick and Dirty Operating System)yaratdı. Bu mehsul SCP-yə 86-DOS adı ilə satılırdı çünki İntel8086 prosessoru üçün yaradılmışdı. əslində QDOS öz bazasını o zamanlar məşhur əməliyyat sistemlərindən olan - Digital Research firması tərəfinfən yaradılmış CP/M - dən götürürdü, amma başqa fayl sistemindən istifadə edirdi.Microsoft firması QDOS-un liçenziyasını əldə etdi və 1980-сi ilin dekabrında 50000$-a İBM-ə satdı. 1981-ci ildə isə onun istifadəsini bütün hüquqları ilə bir yerdə aldı.

 MS_DOS əməliyyat sistemi x86 prosessorunda işləyir və 1 anda 1 əməliyyatı yerinə yetirə biləcək gücdədir. MS_DOS əməliiyat sistemi istifadəcilərə yalnızca əmr xəttinin interfeysindən istifadə etməyə icazə verdiyi üçün əlavə örtük proqramlar yaradılıb. Bunlar HYPERLINK "http://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Norton&action=edit&redlink=1" o "Norton (səhifə mövcud deyil)" Norton Commander, Volkov Commander, DOS Navigator və MS-DOS Shell (DOSSHELL)-dir.

 Əsas Hissələri

 IO.SYS - Genişlənməsi BIOS

 MSDOS.SYS - Arakəsmələrin işlənməsi

 COMMAND.COM - komanda prosessoru

 Quraşdırma faylları:

 CONFIG.SYS — MSDOS.SYS-in inisializasiyası zamanı sistemin quraşdırılması və aparatlara sürücülərin (Driver) yüklənməsi.

 AUTOEXEC.BAT — Başlanğıc paket faylı. MS_DOS yüklənən zaman COMMAND.COM işə düşərkən başlayır.

 Sistem proqram tə'minatı  (SPT) kompüterdə informasiyanın e'malı  prosesinin təşkili ilə yanaşı, tətbiqi proqramlar üçün normal mühiti tə'min edir. SPT kompüterin aparat vasitələri ilə sıx əlaqədə olduğundan, bə'zən onu kompüterin bir hissəsi də hesab edirlər. əməliyyat sistemləri SPT-nın  əsas tərkib hissəsidir.

 Əməliyyat sistemi (ƏS) kompüter resurslarını idarə edən, tətbiqi proqramların işə salınmasını, onların xarici qurğular və digər  proqramlarla qarşılıqlı  əlaqəsini, həmçinin, istifadəçi ilə kompüter arasındakı  dialoqu  tə'min edə... n proqram vasitələrinin məcmusudur. Resurs dedikdə kompüterin istənilən komponenti- mərkəzi prosessor, əməli və ya xarici yaddaş, xarici qurğu, proqram və s. başa düşülür.

verilenler bazasi

Verilənlər bazası (VB) və verilənlər bazasının idarəetmə sistemləri (VBİS)

İnformasiyanın qorunub-saxlanılması kompüterlərin ənənəvi xidmət növlərindən biridir. İnformasiyanın kompüterlərdə qorunub-saxlanılması üçün verilənlər bazasından (VB) geniş istifadə olunur.

Verilən - bazaya daxil ediləcək informasiya vahididir, elementidir.

İnformasiya müəyyən predmet və ya gerçəklik haqqında olan tam fikirdir, məlumatdır. Məsələn: Hər bir müəssisənin kadrlar şöbəsində onun əməkdaşları haqqında (kadr uçotu vərəqəsində) informasiya saxlanılır. Bu informasiyanın verilənləri - elementləri bunlardır: ad, soyad, atanın adı, təvəllüd, milliyyət, hansı ali təhsil müəssisəsini neçənci ildə bitirməsi, hansı dilləri bilməsi, hansı elmi əsərlərin müəllifidir və s.

VB-nin yaradılması məqsədindən asılı olaraq eyni bir obyekt və ya gerçəklik haqqında olan informasiyanın elementləri, yəni verilənlər müxtəlif ola bilərlər.

Məsələn: Hər bir dövlətdə onun vətəndaşları haqqında saxlanılan informasiyanın verilənləri bunlardır: ad, soyad, atanın adı, təvəllüd, harada qeydiyyatda olması, gözünün rəngi, boyun uzunluğu, qan qrupu və s.

Göründüyü kimi eyni bir şəxs haqqında kadrlar şöbəsində saxlanılan informasiyanın verilənləri ilə dövlətin vətəndaşı kimi saxlanılan informasiyanın verilənlərində müxtəliflik var. VB kompüterdə xüsusi formatlı fayllarda saxlanılan informasiyadır. “Faylın formatı” termini kompüter faylında saxlanılan verilənlərin strukturunu təsvir etmək üçün istifadə olunur. Tərif. VB - informasiyanın saxlanılması, ilkin emalı və axtarışını təmin edən xüsusi formatlı fayldır.

Verilənlər bazası idarə sistemləri (VBİS), onların məqsədi və təsnifatı

VB-nı yaradarkən hər hansı bir proqramlaşdırma dilinin mənimsənilməsi və ya mütəxəssislərin cəlb olunması VB-nın inkişafında bir qədər ləngimələrə səbəb olurdu. Lakin VBİS-in meydana gəlməsi ilə bu çətinliklər aradan qalxdı.

• VBİS VB-nin faylları ilə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi proqram vasitələridir.

VBİS xüsusi obyektlərə malikdir və bu obyektlərin köməyi ilə VB-nın yaradılması və istifadəsi ilə bağlı bütün işləri idarə edir. VBİS-in işi ilə Microsoft Access-in nümunəsində tanış olaq. VBİS Access-in obyektləri bunlardır:

1.     Cədvəl - VB-nin əsas və ən vacib obyektidir, belə ki, verilənlər məhz bu cədvəllərdə saxlanılırlar.

2.     Sorğu – VB-nin emalı üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi strukturlardır. Sorğuların köməyi ilə verilənlər nizamlanır, seçilir, dəyişdirilir, daha doğrusu emal olunurlar.

3.     Forma – bazaya yeni verilənlərin daxil edilməsinə və ya onlara baxış keçirməyə imkan verən obyektdir.

4.     Hesabat – formanın «əksidir». Hesabatın köməyilə verilənlər münasib şəkildə printerə və ya ekrana çıxarılır.

5.     Makroslar – makrokomandalardır. Baza ilə işləyərkən tez-tez istifadə olunan hər hansı əməliyyatlar ardıcıllığını, bir neçə komandaları bir makrosda qruplaşdırırlar və onu klavişin bir düyməsinə mənimsədirlər.

6.     Modullar – bu Visual Basic dilində yaradılmış proqram proseduralarıdır.

• VBİS-in təsnifatı. VBİS VB- nın üç modelinə uyğun olaraq iyerarxik, şəbəkə və relyasion ola bilərlər. Birinci ikisinin çatışmayan cəhəti ondan ibarətdir ki, onlar yazıları birləşdirən daxili fiziki göstəriciyə əsasən qurulurlar. Relyasion strukturlu VB yeganə bir məntiqi göstəriciyə əsasən qurulur. Relyasion VB adətən münasibətlər və daxil olan atributlar sayı ilə müəyyən olunur.

Bu gün ən geniş yayılmış VBİS verilənlərin relyasion modelinə əsaslanırlar. Bu, digərləri ilə müqayisədə onların daha sadə anlaşılması və yüksək göstəricilərə malik olması ilə əlaqədardır. VB relyasion idərə sistemləri (VBRİS) idarə etdikləri VB-nin tutumu və istifadəçilər sayına görə aşağıdakı kimi təsnifata malikdirlər:

1.     Yüksək səviyyəli RVBİS. Bu RVBİS-lər yüzlərlə və minlərlə giqabayt (Gb) tutumlu nəhəng VB-nı idarə etməyə və onlardan eyni zamanda minlərlə istifadəçinin istifadəsinə imkan verir. Belə sistemlərdən nəhəng korporasiyalarda istifadə olunur. Bu sistemin nümayəndələri: ORACLE7, ADABAS 5.3.2., SQL SERVER11.

2.     Orta səviyyəli RVBİS. Bu RVBİS-lər bir neçə yüz Gb tutumlu VB-ni idarə etməyə və ondan eyni zamanda yüzlərlə istifadəçinin istifadəsinə imkan verir. Bu sistemlərdən çox böyük olmayan korporasiyalarda və böyük firmalarda istifadə olunur. Nümayəndələri: IntelBase 3.3, Informix-OnLine7.0, Microsoft SQL Server 6.0.

3.     Aşağı səviyyəli RVBİS. Bu RVBİS-lər 1 Gb tutumlu VB-nin idarə olunmasına və 100-ə qədər istifadəçinin eyni zamanda istifadəsinə imkan verir. Bunlar çox da böyük olmayan müəssisələrdə istifadə olunurlar. Nümayəndələri: NetWare SQL 3/0, Gupta SQL-Base Server.

4.     Stolüstü VBİS. Bu sistemlər bir istifadəçi üçün nəzərdə tutulmuşlar, stolüstü VB-nin yaradılması və ya kliyent kimi VB-nın serverinə qoşulmaq üçün istifadə olunurlar.

VBİS-in arxitekturası istifadəçilərin müxtəlif tələblərini, onların sorğularının yerinə yetirilməsini, həmçinin fayllardakı verilənlərin təqdimatı və onlara müraciətlə bağlı daxili tələbləri təmin edir. Bu gün ümumi qəbul olunmuş yanaşma verilənlərin üç səviyyəli təsvirini təmin edir:

• xarici model səviyyəsində (istifadəçilərin müxtəlif sorğularına uyğun);
• məntiqi səviyyədə (predmet sahəsindəki administratorun və VB administratorunun verilənlərə inteqral baxışlarına uyğun);
• daxili səviyyədə (sistem proqramçılarının verilənlərə baxışına uyğun).

Verilənlər bazasının yaradılması

Təşkilati nöqteyi-nəzərdən ixtiyari VB-nin yaradılması iki müxtəlif mərhələdən ibarətdir:

1.     Layihələndirmə mərhələsində baza yaradıcıları, yəni proqramçılar və ya baza administratorları orada yerləşdiriləcək informasiyanın tərkibini öyrənir, onu cədvəllərə ayırır, bu cədvəllərin strukturunu, cədvəllər arası əlaqəni, bazaya ola biləcək sorğuları, formaları, hesabatları və s. müəyyənləşdirir, onda yeni obyektlər (məsələn, cədvəl, sorğu, forma və s.) yaradır, onun strukturunu verirlər. Onlar bazanın strukturunu işləyir və bazaya daxil olmağa tam hüquqları var. Bir bazanın bir neçə yaradıcısı ola bilər.

1.     İstifadəçi mərhələsində - baza formaların köməyi ilə informasiya ilə doldurulur (VB-nin sifarişçisi tərəfindən), sorğular vasitəsilə verilənlərin emalı və lazım olan nəticənin hesabatlar şəklində alınması icra olunur. Bir bazanın minlərlə istifadəçisi ola bilər.

Verilənlər bazasının strukturu

Verilənlərin strukturu, onların kompüterdə saxlanılması üsuludur və o, elə seçilməlidir ki, verilənlərdən səmərəli istifadəni təmin etsin. Faylın VB olması üçün onda olan informasiya struktura malik olmalıdır və elə formatlaşdırılmalıdır ki, sahələr bir-birindən asanlıqla fərqlənsinlər.

Verilənlər bazası struktura görə üç cür ola bilər:

• iyerarxik;
• səbəkə;
• relyasion.

1.     İyerarxik VB-da verilənlər arasındakı tabeçilik münasibətlərindən asılı olaraq budaqlanma olur. Odur ki, bu struktura bəzən budaqlanan struktur da deyirlər.

2.     VB-nın şəbəkə modelində verilənlərə müraciət ona gələn yollar vasitəsi ilə həyata keçirilir və bir verilənə bir neçə yol ilə gəlmək olar. Bu zaman hər bir verilən faktiki olaraq bir neçə verilən ilə bağlı olur və onlar arası əlaqələr iyerarxik olmaya da bilər.

3.     Bu gün əksər VB cədvəl şəkillidirlər, yəni relyasion strukturludurlar. Belə strukturlu VB-də verilən sətir və sütunların kəsişməsi ilə müəyyən olunur. VB-da sütunlar sahələr, sətirlər isə yazı adlanır.

HTML 2

HTML ( Hyper Text Merkup Language) sizlərə internet saytları hazırlamaqda köməkçi bir dildir. Bu dil olduqca asan, qarışıq olmayan bir dildir. Hal - hazırda sayt açmaq üçün Frontpage, Namo, Dreamweaver kimi proqramlardan istifadə edilir. Bunun üçün də HTML dilini tam öyrənməyə ehtiyac yoxdur. HTML də dəqiqələr, saatlarca yazdığınız kodları, yadardığınız dizaynı bir neçə dəqiqədə hazır proqramların kömkliyilə həyata keçirmək mümkündür. Ancaq html bilmədən hazır proqramlardan istifadə etmək sizin üçün çətinliklər yarada bilər. Mən sizə bu dərsdə sadəcə giriş olaraq HTML-də əsas lazım olan funksiyalar haqda danışacam. Kodları həyata keçirmək üçün yuxarıda sadaladığım proqramlardan istifadə edə bilərsiniz. Eyni zaman da əməliyyat sistemi ilə birlikdə gələn Notepad ilə də html yaza bilərsiniz. Bunun üçün notepad açın və Save as edin. Saxladığınız faylın adını index.htm olaraq yazın. Artıq index.htm adlı bir html faylı yaratmış olduq. .
<HTML>
</HTML>
HTML yuxarıdakı şəkildə başlanmalıdır. Ümumiyyətcə HTML dilində bütün əmrlər də bir şeyi nəzərdən qaçırmayın: "Açdığını Bağla" Yuxarıdada gördüyünüz kimi <html> açılıq və </html> şəklində bağlanılır. Sadəcə əlavə olunan "/" işarədir. Yazacağımız bütün kodlardada bu şəkildə açılıq və bağlanılır. HTML əsas əmrlərinə diqqət edə:
Yuxarıdakı kod əmt mütləq bütün səhifələrdə saytın ən üstündə və ən altında olmalıdır. Başlanğıc <HTML>, sonu isə </HTML> ilə bitməlidir.

HEAD:
HTML-dən sonra gələn lazımlı kodları daxil etmək üçündür. Başlanğıcı <HEAD> şəklində yazarıq. Bunun əsas paramterlərindən istifadə etdikdən sonra ( TİTLE, META, LİNK, SCRİPT kimi) <\HEAD> şəklində bağlayırıq. Böyük və kiçik hərfləri nəzərə alınmır. Head arasında əsasən JavaScript kimi script kodlar yazılır ki, bunlar ekranda görsənmirlər.
TİTLE:
Ümumiyyətcə HEAD içərisində istifadə etdiyiniz kimi kənarəda ayrı olaraq da istifadə edə bilərsiniz. Saytın başlığı üçün istifadə edilir. Ən üst hissəsinin adını daxil etmək üçündür. <TİTLE>AzGraf.Com <\TİTLE> şəklində yazılır.

BODY:
BODY saytdakı bütün üzdə görsənən elementlərimizi təmin edir. Şəkil, Səs, Arrxa plan rəngi, Flash faylı v.s. Bunu Head kənarında yazmalıyıq. Açılıb bağlanmasıda digərləri kimidir. Dediklərimə bir nümunə göstərək.
<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8">
<title>Untitled Document</title>
</head>
<body>
</body>
</html>


Nümunəyə səhifənin skleti demək olar. Burada "əsas" kodlardan iki dəfə istifadə etmək olmaz. Yəni body ikinci bir yerdə açılıb bağlanarsa sayt xətalı olacaqdır. Bu xətanı siz görməyə bilərsiniz, lakin bəzi problemlərə gətirib çıxarda bilər.

Sətir Yaratmaq:

Yuxarıda sadəcə bir yazı yazmışdıq, ancaq mətin yazma işində bir çox özəlliklərin olduğunu bilirsiniz. Font dəyişdirmək, ölçusü, rəngi v.s kimi. Mətin yazaqkən HTML bir neçə üsullardan istifadə etmək olar. Aşağıda buna uyğun nümunə yazılmışdır. .
<html>
<head>
<title>AZGRAF</title>
</head>
<body>
<font color="red" size="+5" face="Tahoma">
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI VERGİLƏR NAZİRLİYİ
</font>
</body>
</html>
Görüdüyünüz kimi ilk olaraq font-la başladım və font içərisinə color="red" olaraq rəngini, size="+5" ölçüsünü , face="Tahoma" olaraqda yazı növünü müəyyənləşdirdik və ">" işərasi ilə bağlayaraq yazını ekrana verdik. Ardından da </font> ilə bağlanıldı. Bu şəkildə font əmrinin nə olduğunu hesab edirəm anladınız.
<br> əmrini hər cümlənin sonunda artıraraq digər sətrə keçə bilərsiniz. Yuxarıdakı nümunəni yazın və cümlənin sonuna <br>artıraraq yoxlayın.
YAZI FORMATI :

Giriş dərsi olduğu üçün çox danışmaq istəmirəm formatlar haqdada məlumatınız yəqinki. Çünki veb dizayn olmaq istəyən hər hansı adam qalıqlıq, underline kimi funsiyalardan başqa proqramlarda istifadə etmiş olmaldır.
<b>bold </b> -Qalın yazı
<i> italic </i> - Əyri yazı
Bu kiçik əmrləri istədiyiniz yazı və kodların arasında istifadə etməyiniz mümkündür. Nümunə:

<html>
<head>
<title>AZGRAF</title>
</head>
<body>
<center>
<font color="red" size="+5" face="Times New Roman, Times, serif"><a><i>
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI VERGİLƏR NAZİRLİYİ</a></i>
</font>
</center>
</body>
</html>
Gördüyünüz kimi sadəcə yazının əvvəlinə və sonuna daxil etdik. Burada <center></center> əmrindəndə istifadə etdim. Adındanda məlum olduğu kimi yazını mərkəzə döğru çəkir. Ancaq font dan əvvəl yazılmalıdır. Yazıya aid digər və indiki kodlarımız haqda aşağıdakı qeydləri oxuyun.
<pre></pre> - Mətin editoru formatı. Mətndə sətrdən sətrə keçməyi asanlaşdırır.
<br> - Bir sətir aşağı keçirdir. Açdığını bağla əməliyyatına ehtiyac yoxdur .
<b></b> - Arasındakı ifadələri bold (qalın) şəklində göstərir.
<i></i> - Arasındakı ifadələri italic (əyik yazı) şəklində göstərir.
<u></u> - Arasındakı ifadələrin underlined (altından xətt) şəklində göstərir.